Në fakt, baza e një prej grupeve më të organizuara të mafias shqiptare, Kompania Bello, u zhvendos në Ekuador…
Disa javë më parë Ekuadori kaloi një kohë makthi, kur vendi u përfshi nga dhuna e bandave dhe gazetarët televizivë transmetuan miliona njerëz duke u strukur përpara njerëzve që i kishin drejtuar armët në kokë. Megjithatë, kjo mund të përkufizohet si një “grusht shteti droge”.
Nuk kishte ndodhur kurrë në këtë formë, në këtë shkallë, askund tjetër. Nuk ishte e krahasueshme me kryengritjet që ndodhën më parë. Nuk i ngjante grushtit të shtetit të Gjeneralit Augosto Pinochet në Kili në 1973 dhe nuk kishte të bënte me sundimin e kolonelëve argjentinas apo grushtin e shtetit në Venezuelë në 1992, sepse nuk synonte të merrte pushtetin, apo të pushtonte qeverinë me ministra, ose për të zëvendësuar kontrollin formal.
Qëllimet e vetme të karteleve të trafikut të drogës janë të detyrojnë pushtetin politik dhe ekonomik të negociojë, të fitojnë pandëshkueshmërinë, të kenë hapësirë për manovra për të mbrojtur punët e tyre dhe, në fund të fundit, t’u kujtojnë politikanëve çdo orientim se legjitimimi i tyre është i mundur vetëm nga pëlqimin e karteleve.
Diçka e ngjashme, por me metoda dhe kohë të ndryshme, ndodhi në Xhamajka në vitin 2010, kur presidenti i atëhershëm i SHBA, Barack Obama, bëri thirrje për ekstradimin e Christopher “Dudus” Coke, një bos i fuqishëm xhamajkan i drogës, dhe bandat e tij u ngritën ta parandalojnë atë. Pati të paktën 75 të vdekur, por ishte një kryengritje e çastit e bandave të sunduara nga Dudus. Në vitin 2021, ndodhi edhe vrasja e presidentit Haitian, Jovenel Moïse, i cili po punonte për dorëzimin e trafikantëve në SHBA në këmbim të ndihmës ekonomike, dhe u vra nga komplotistët që shpresonin ta zëvendësonin atë.
Të gjitha këto incidente kanë një element të përbashkët: kur qeveritë disfavorizojnë interesat e grupeve kriminale ose favorizojnë ekstradimin e bosëve, kartelet ndërhyjnë me të njëjtat metoda që do të përdornin nëse do të përballeshin me rivalët kriminalë si të barabartë.
Grusht shteti i drogës ka një strategji të gjenerojë kaos, dhunë, frikë dhe terror dhe qasja është e thjeshtë: qëlloni këdo, mbushni rrugët me bomba, bëni burgjet të trazohen, bëni të pamundur jetën e zakonshme. Nuk ka drejtim ushtarak, mjetet janë elementare. Çdo trafikant mund të marrë frymëzim nga anëtarët e tjerë; prandaj është e pamundur të thyhet zinxhiri komandues.
Sipas zyrtarëve ekuadorianë, urdhri për kryengritjen erdhi nga Fito, pseudonimi i José Adolfo Macías Villamar, udhëheqësi i kartelit kriminal më me ndikim në Ekuador, Los Choneros. Fito u arratis nga burgu në Guayaquil, por askush nuk e vuri re deri më 7 janar, pak para se të transferohej në një burg të sigurisë së lartë. Kur presidenti ekuadorian, Daniel Noboa, mësoi për arratisjen, ai shpalli gjendjen e jashtëzakonshme për 60 ditë. Ky vendim çoi në kryengritje.
Është e lehtë për të kuptuar pse: një gjendje e jashtëzakonshme nënkupton ndalimin e aktiviteteve të kartelit, me miliona dollarë të humbur çdo ditë, dhe kjo mund të ketë shtyrë dikë të tradhtojë Fiton – duke e vrarë ose dorëzuar në polici. Këto janë rregullat e kapitalizmit mafioz: besnikëri vetëm ndaj pushtetit që të lejon të bësh biznes. Fito urdhëroi kryengritjen për të shpëtuar veten.
Pika e përkuljes për Ekuadorin ndodhi në vitin 2018, kur karteli meksikan Sinaloa, i udhëhequr nga Joaquín “El Chapo” Guzmán dhe Ismael “El Mayo” Zambada, vendosi të zhvendoste pjesën më të madhe të ruajtjes së gjetheve të kokainës në Ekuador.
Ata shpresonin të gjenin një qendër të re për dërgesën e kokainës në Amerikën e Veriut, dhe veçanërisht në Evropë dhe Azi, por kishte një arsye tjetër. Një pjesë e madhe e kokainës u largua nga Venezuela, një shtet i dështuar me një kartel kriminal plotësisht aleat me ushtrinë, Cartel de los Soles (Karteli i Diellit), i cili nëpërmjet menaxhimit të transportit të kokainës rrit çmimin. Për t’i dhënë fund këtij kontrolli, që nga viti 2008 karteli Sinaloa filloi të bisedonte me një grup të vogël kriminal në Ekuador: Los Choneros.
Në atë bisedë të parë përfshiheshin 10 persona. Sot, midis ushtarëve dhe mbështetësve, janë përfshirë 10,000, me një rrjet të lidhur “punëtorësh” që arrin në rreth 1 milion nga 18 milion banorët e Ekuadorit. Marrëveshja fillestare ishte e thjeshtë: ruani kokainën dhe do të fitoni para-rafinuara 1 milion dollarë në javë. Los Choneros e përmbushi atë detyrë, kështu që Sinaloa i dha një detyrë shtesë: të përpunonte kokainën që kalon nga Kolumbia në Ekuador.
Pastaj detyra e madhe: pas ruajtjes dhe rafinimit erdhi dërgesa, pasi Los Choneros arriti të fitonte kontrollin e porteve. Dy incidente në vitet e fundit na tregojnë shumë për qendrën e Ekuadorit në tregtinë e drogës: një ngarkesë e kapur në vitin 2022 që shkonte për në Gjeorgji dhe një ngarkesë tjetër e kapur në maj 2023 nga autoritetet në Armeni. Trafiku i drogës ekuadoriane ose meksikane ka filluar të mbushë Evropën Lindore me kokainë, duke përfituar nga pamjaftueshmëria e kontrolleve portuale pas Covid-it dhe konfliktit midis Rusisë dhe Ukrainës.
Pra, si reagoi qeveria e Ekuadorit ndaj grushtit të shtetit të drogës? Pikërisht siç priste karteli: me një përshkallëzim dhune. Qeveria u dha imunitet të plotë të gjitha forcave të policisë dhe vendosi dhjetëra mijëra anëtarë të forcave të armatosura si pjesë e gjendjes së jashtëzakonshme për të luftuar një “konflikt të armatosur të brendshëm”. Por kjo nuk do t’i zgjidhë gjërat: Los Choneros ka vlerësuar masakrën në radhët e saj, por e di se qeveria do të negociojë herët a vonë.
Dhuna është e rrënjosur. Në gusht, Fernando Villavicencio, rivali më i rëndësishëm i presidentit aktual, u vra, me kartelet ekuadoriane që mendohej se ishin përgjegjës. Të njëjtin fat patën Pedro Briones, një anëtar i së majtës radikale ekuadoriane, dhe Agustín Intriago, kryebashkiaku i Mantës, vendlindja e Los Choneros.
Nga këto, Villavicencio është interesant sepse dëshironte të forconte marrëdhëniet me Britaninë. Më shumë se 18 ton kokainë u kapën në Angli dhe Uells në mars 2022, pjesa më e madhe e së cilës, sipas Agjencisë Kombëtare të Krimit, u porosit nga kartelet shqiptare që furnizohen në Ekuador.
Në fakt, baza e një prej grupeve më të organizuara të mafias shqiptare, Kompania Bello, u zhvendos në Ekuador. Një eksod i trafikantëve të drogës nga çdo pjesë e botës në brigjet e Ekuadorit është për shkak të rritjes së prodhimit të kokainës. Zyra e Kombeve të Bashkuara për Drogën dhe Krimin raporton se nga viti 2020 deri në vitin 2021, kultivimi i kokas u rrit me 35%. Kjo shifër nuk ka reshtur së rrituri.
Ekuadori pushtoi titujt botërorë në ditën kur studiot televizive u pushtuan, por bota ka ecur përpara, jo më pak sepse në komoditetin e Evropës, ne i kemi lejuar vetes luksin për të injoruar këto vrasje dhe aq më tepër kërkesës në rritje për kokainë që vjen nga çdo cep i botës. Ne nuk kemi qenë në gjendje, të analizojmë me të vërtetë atë që po ndodh. Si rezultat, ne i kemi lejuar kartelet kriminale të hanë demokracitë perëndimore nga brenda.
Ajo që po ndodh në Ekuador është një histori që shqetëson të gjithë, sepse përdorimi i drogës nuk është e ndaluar tani, por normë. Vitin e kaluar, një studim ndërkombëtar zbuloi se britanikët janë bërë përdoruesit e dytë më të mëdhenj të kokainës në botë. Dhe kjo nuk është vetëm një çështje morale, sepse trafiku i drogës dhe mafia nënkuptojnë tregje të dopuara, biznese me konkurrencë të pandershme, korrupsion dhe manipulim të konsensusit publik dhe, në fund të fundit, shkatërrim të rregullave demokratike të qeverisjes.
Mungesa e një reflektimi serioz mbi varësinë dhe konsumin e drogës, e një diskutimi kuptimplotë mbi legalizimin e drogës, çon pikërisht në atë që po ndodh në Meksikë dhe Ekuador. Kushtojini vëmendje skenave të dhunshme në rrugët e Ekuadorit dhe do të kuptoni se çfarë janë në gjendje mafiet.
Ne kemi dy rrugë përpara: ose të merremi seriozisht me trafikun e drogës, ose trafiku i drogës do të vazhdojë, me mjete ushtarake, për të pushtuar demokracinë, ose çfarë ka mbetur prej saj.
